Ondervoeding omvat zowel overvoeding (overgewicht/obesitas) als ondervoeding. In het kader van ziekte gerelateerde ondervoeding, wordt alleen ondervoeding bedoeld.
Ondervoeding wordt vaak geassocieerd met mensen die in landen wonen met een tekort aan normaal voedsel. Ziekte gerelateerde ondervoeding beschrijft echter de situatie van patiënten die door hun ziekte ondervoed zijn of dreigen te worden en voor wie normaal beschikbare voeding vaak niet voldoende is om aan de voedingsbehoeften te kunnen voldoen.
Ziekte gerelateerde ondervoeding is wijdverbreid in de wereld. In Europa lopen naar schatting 33 miljoen mensen rond die ofwel ondervoed zijn ofwel risico lopen op ondervoeding (Ljungqvist & Man, 2009). Kleinere onderzoeken in andere regio’s laten een vergelijkbare incidentie van ondervoeding zien en vaak zelfs een hogere incidentie. Ziekte gerelateerde ondervoeding is wijdverbreid in alle zorginstellingen en in alle leeftijdsgroepen.
• Grootschalige studies tonen aan dat ongeveer 1 op de 4 volwassen patiënten in het ziekenhuis risico loopt op ondervoeding of al ondervoed is (Guest, et al., 2011).
• Meer dan 1 op de 3 mensen in verzorgingshuizen loopt risico op ondervoeding of is al ondervoed (Kaiser, et al., 2010).
• 1 op de 3 zelfstandig wonende ouderen loopt risico op ondervoeding (Kaiser, et al., 2010).
Ondervoeding omvat zowel overvoeding (overgewicht/obesitas) als ondervoeding. In het kader van ziekte gerelateerde ondervoeding, wordt alleen ondervoeding bedoeld.
Ondervoeding wordt vaak geassocieerd met mensen die in landen wonen met een tekort aan normaal voedsel. Ziekte gerelateerde ondervoeding beschrijft echter de situatie van patiënten die door hun ziekte ondervoed zijn of dreigen te worden en voor wie normaal beschikbare voeding vaak niet voldoende is om aan de voedingsbehoeften te kunnen voldoen.
Ziekte gerelateerde ondervoeding is wijdverbreid in de wereld. In Europa lopen naar schatting 33 miljoen mensen rond die ofwel ondervoed zijn ofwel risico lopen op ondervoeding (Ljungqvist & Man, 2009). Kleinere onderzoeken in andere regio’s laten een vergelijkbare incidentie van ondervoeding zien en vaak zelfs een hogere incidentie. Ziekte gerelateerde ondervoeding is wijdverbreid in alle zorginstellingen en in alle leeftijdsgroepen.
• Grootschalige studies tonen aan dat ongeveer 1 op de 4 volwassen patiënten in het ziekenhuis risico loopt op ondervoeding of al ondervoed is (Guest, et al., 2011).
• Meer dan 1 op de 3 mensen in verzorgingshuizen loopt risico op ondervoeding of is al ondervoed (Kaiser, et al., 2010).
• 1 op de 3 zelfstandig wonende ouderen loopt risico op ondervoeding (Kaiser, et al., 2010).
• Bijna 1 op de 5 kinderen opgenomen in Nederlandse ziekenhuizen heeft acute of chronische ondervoeding (Hulst, Zwart, Hop, & Joosten, 2010).
Ondervoeding wordt veroorzaakt door een slechte voedselinname gerelateerd aan een ziekte of handicap en door een verhoogde behoefte (Khalatbari-Soltani, Mestral, & Marques-Vidal, 2019). Ondanks de beschikbaarheid van betrouwbare screeningsinstrumenten, wordt ondervoeding vaak niet opgemerkt en blijft het vervolgens onbehandeld. Dit gebeurt in ziekenhuizen, verzorgingshuizen en bij mensen die in een gemeenschap van ouderen wonen. Zelfs wanneer ondervoeding wel wordt ontdekt, ontvangt vaak minder dan 50% van de patiënten die als ondervoed worden geïdentificeerd voedingsinterventie. De mogelijkheid voor vroege identificatie en behandeling van (het risico op) ondervoeding is daarom van cruciaal belang om de gezondheidseffecten die ondervoeding op patiënten heeft aan te pakken.
Een belangrijke hindernis om ziekte gerelateerde ondervoeding als zeer ernstig te herkennen, is het feit dat veel patiënten overgewicht of obesitas hebben wanneer ze ziek worden en hun hoge BMI (Body Mass Index) een valse indicatie geeft dat de persoon geen voedingstekorten heeft.
Ziekte gerelateerde ondervoeding heeft ingrijpende fysieke en psychosociale gevolgen, zoals: verminderde immuunrespons, verminderde wondgenezing, verminderde spierkracht en vermoeidheid, inactiviteit, apathie, depressie en zelfwaarlozing. Bij kinderen worden de groei en ontwikkeling (inclusief hersenen) nadelig beïnvloed door ondervoeding. Ondervoeding heeft een bijzonder grote nadelige invloed op oudere personen en tast hun functie, mobiliteit en onafhankelijkheid aan. Ondervoeding wordt ook geassocieerd met een slechtere kwaliteit van leven en een hoger sterftecijfer.
Ondervoede ziekenhuispatiënten ervaren significant hogere complicaties dan niet ondervoede patiënten en het risico op infectie is bij ondervoede patiënten meer dan drie keer groter. De gemiddelde opnameduur kan bij ondervoede patiënten 30% langer zijn. Oudere thuiswonende ondervoede patiënten bezoeken vaker de huisarts en worden vaker in het ziekenhuis opgenomen dan niet ondervoede patiënten (MNI, 2018). De extra kosten voor de behandeling van een patiënt met ondervoeding zijn 2-3 keer hoger dan voor een niet-ondervoede patiënt.
In Europa bedragen de geschatte kosten van ziekte gerelateerde ondervoeding 170 miljard euro per jaar. Dit is een conservatieve schatting, aangezien de berekening in 2005 is gedaan. Sindsdien zijn de kosten in het VK volgens schattingen van 2019 al met meer dan 30% gestegen. Als het risico op ondervoeding niet adequaat wordt aangepakt, wordt er onnodig druk gelegd op de al beperkte gezondheidszorgstelsels en leidt dit tot een suboptimale kwaliteit van de zorg. Hoewel bovenstaande cijfers berekeningen zijn op basis van de Europese prevalentie en zorgkosten, is het model wereldwijd geldig. Het aantal ondervoede patiënten in andere regio’s zal vergelijkbaar of zelfs hoger zijn dan in Europa. Een recente systematische review van studies die de prevalentie van ondervoeding in Latijns-Amerikaanse ziekenhuizen evalueerden, meldde dat maar liefst 40-60% van de patiënten tekenen van ondervoeding vertoonde bij opname in het ziekenhuis. De kosten van behandeling en ziekenhuisopname zullen per land verschillen, maar zullen aanzienlijk blijven vanwege het grote aantal ondervoede patiënten. Het wordt geschat dat voor openbare ziekenhuizen in Latijns-Amerika, de totale jaarlijkse economische last als gevolg van ziekte gerelateerde ondervoeding alleen al bijna 10 miljard euro is (Correia, Perman, Pradelli, Omaralsaleh, & Waitzberg, 2018).
Ondervoeding wordt meestal gedetecteerd door te kijken naar onvrijwillig gewichtsverlies, lage voedselinname en een laag BMI. Het is echter niet alleen de macronutriënt, en daarmee de calorie-inname (eiwit, koolhydraten en vet), die belangrijk is voor een patiënt. Ook micronutriënten zijn cruciaal voor een patiënt om goed te kunnen functioneren. Micronutriëntenniveaus worden niet geïdentificeerd in de algemene screening op voedingsrisico voor een patiënt, maar moeten in overweging worden genomen tijdens voedingsbeoordeling en bij het plannen van voedingszorg. Zo is bijvoorbeeld bij bijna 50% van de zelfstandig thuiswonende ouderen in Engeland en zelfs bij 57% van de medische patiënten, de vitamine D-spiegel te laag gebleken (Bang, Semb, Nordgaard-Lassen, & Jensen, 2009). Daarnaast had 40% van de ouderen die in zorginstellingen in Engeland woonden, een lage status van riboflavine, folaat en vitamine C (Finch, et al., 1998). Ook werd er aangetoond dat 52% van de oudere mannen in instellingen een hemoglobinegehalte had onder de WHO-grenswaarde voor bloedarmoede, en 15% een zinktekort.
De S-Core range biedt hoogcalorische en eiwitrijke Voedingen voor Medisch Gebruik die kunnen worden gebruikt voor de dieetbehandeling bij ziekte gerelateerde ondervoeding.
